Tarix boyu hər cəmiyyətin inkarçıları arasında insanları yönləndirən, hərəkətləri örnək alınan şəxslər yaşamışdır. Allah`a üsyan edən və Onun ayələrini yalan hesab edən bu şəxslər malik olduqları imkanlardan insanları Allah`ın yolundan azdırmaq üçün istifadə etmişlər. Allah Quranda bu insanları “oda çağıran rəhbərlər” (Qəsəs surəsi, 41) olaraq adlandırmışdır.

Quranda keçmiş dövrlərdə yaşadıqları bildirilən Firon və Qarun belələrindəndir. Allah “... Onlar isə Fironun əmrinə tabe oldular. Halbuki, Fironun əmri doğru deyildi. (Firon) Qiyamət günü öz camaatının qabağına düşüb onları Oda aparacaq. Girəcəkləri yer nə pis yerdir!” (Hud surəsi, 97-98) ayələri ilə Fironun Qiyamət günündə qövmünü oda aparmağa rəhbərlik edəcəyini xəbər vermişdir.

Özlərindən sonrakı bütün cəmiyyətlərə ibrət olan Firon və Qarunun ortaq xüsusiyyəti böyük zənginliyə sahib olmaları və bunları şeytanın yolunda istifadə etmələridir. Bunun nəticəsində hər ikisi də Allah`ın qəzəbinə uğramışlar. Çünki insanların dünya həyatında sahib olduqları heç bir şey- nə zəngin olmaları, nə yaxın dostları, nə də cəmiyyətin etibarlı şəxsləri onları Allah`ın dünya və axirətdə verəcəyi əzabdan qurtara bilər. Dolayısilə, bu insanların dünyada inkar yolunda etdikləri cəhdlər yalnız öz əleyhlərinədir. Allah Quranda Firon və Qarun kimilərinin dünya həyatındakı əməllərinin ancaq öz əleyhlərinə olduğunu bildirir:

Beləliklə, hər bir ölkədə oranın günahkarlarını başçılar təyin etdik ki, onlar orada yaramaz işlər görsünlər. Halbuki, onlar o yaramaz işləri yalnız özlərinə qarşı edirlər və hiss etmirlər. (Ənam surəsi, 123)


Sahib olduğu mal-mülk ilə öyünən və Allah`a qarşı böyüklənən Qarun da bəlaya düçar olmuş, sahib olduğu şeylər ona heç bir fayda verməmişdir. Quranda Qarunun vəziyyəti belə xəbər verilir:

(Qarun) dedi: “Bu, mənə ancaq məndə olan biliyə görə verilmişdir”. Məgər o bilmirdi ki, Allah ondan əvvəlki nəsillərdən, ondan daha qüvvətli və daha çox (var-dövlət) yığan kəsləri məhv etmişdir? Günahkarlar öz günahları barəsində sorğu-sual olunmaz. (Qəsəs surəsi, 78)


Eyni şəkildə, Fironun sahib olduğu hökmranlıq da Allah`ın əzabı qarşısında ona fayda verməmiş, Allah Fironu, sarayını, bütün mülkünü və ordusunu həlak etmişdir:

... Biz Firon və onun xalqının qurduqlarını və tikib ucaltdıqlarını darmadağın etdik. (Əraf surəsi, 137)

(Bunların əməli) Firon nəslinin və onlardan əvvəlkilərin əməlinə bənzəyir. Onlar Rəbbinin ayələrini yalan hesab etdilər, Biz də onları günahlarına görə məhv etdik. Firon nəslini dənizdə qərq etdik. Onların hamısı zalım idi. (Ənfal surəsi, 54)


Bütün bu ayələr dünyada nə qədər güclü və imkanlı olsalar da, Allah`ın qüdrəti qarşısında bütün insanların çox aciz olduğunu göstərir. Ancaq bəzi insanlar dünyanın saxta üzünü görmədiyindən cəmiyyətlərinin rəhbərlərini gözlərində böyüdürlər. Bəzən sırf zənginliyindən dolayı heyran olduqları şəxslərin yanlış hərəkətlərini nümunə götürür, hətta onları təqlid etməyə çalışırlar. Belə bir şəxsin yanlış hərəkətlərini -cəmiyyətin ümumi anlayışına zidd olsa da- normal qarşılayır, hətta dəstəkləyirlər. Qarunun çevrəsindəki insanlar da bu düşüncəyə sahib idilər. Quranda həmin insanların Qarunun imkanlarına həsəd aparıb belə dedikləri bildirilir:

(Qarun) öz zinəti içində xalqının qarşısına çıxdı. Dünya həyatını arzulayanlar dedilər: “Kaş ki, Qaruna verilənin bənzəri bizə də veriləydi! Həqiqətən, o, böyük qismət sahibidir”. (Qəsəs surəsi, 79)


Göründüyü kimi, cəmiyyətləri üzərində mənfi təsirə malik olan qövmün inkarda öndə gedənləri ətrafındakı insanları da şeytanın inkarçı sistemini yaşamağa çağırmış, malik olduğu imkanlardan həmin kəsləri özləri ilə birlikdə əzaba sürükləmək üçün istifadə etmişlər. Halbuki, Allah hər insanı səmimi imanı yaşamaqla və insanları doğru olana çağırıb onları pis əməllərdən çəkindirməklə mükəlləf etmişdir. Əks təqdirdə, insan Allah qatında və axirətdə böyük məsuliyyət daşıyır. Allah insanlara gözəl örnək olub xeyirə çağırmaq yerinə onları inkara sürükləyən şəxslərin axirətdə öz günahları ilə yanaşı, onların günahlarını da daşıyacağını bildirmişdir:

Qoy onlar Qiyamət günü öz günahlarının hamısını və nadanlıqları üzündən azdırdıqları kəslərin günahlarının bir qismini daşısınlar. Bax gör, daşıyacaqları (yük) necə də pisdir. (Nəhl surəsi, 25)


Dünyada sırf varlı, etibarlı və ya cəmiyyətdə əldə etdiyi üstünlük səbəbindən özlərinə örnək götürdükləri insanların axirətdəki gerçək vəziyyətini görənlər çox peşman olacaqlar. Güclü və üstün olduğunu zənn etdikləri bu insanların aciz və çarəsiz olduqlarını anlayacaqlar.

Dünya həyatında mədət umduqları kimi, axirətdə də onlardan yardım istəyəcək, özlərini sonsuz cəhənnəm əzabından qurtarmalarını tələb edəcəklər. Sahib olduğu imkanlara görə böyüklənib Allah`ı inkar edənlər isə Allah`ın qüdrəti qarşısında güclərinin heç bir şeyə çatmadığını dilə gətirəcəklər. Allah inkarçıların bu dialoqunu Quranda belə bildirir:

O zaman onlar odda bir-biri ilə höcətləşəcəklər. Zəiflər təkəbbür göstərənlərə: “Biz sizin ardınızca gedirdik. İndi siz odun bir hissəsindən bizi qurtara bilərsinizmi?”– deyəcəklər. Təkəbbür göstərənlər: “Hamımız bunun içindəyik. Artıq Allah qullar arasında hökmünü vermişdir”, -deyəcəklər. (Ğafir surəsi, 47-48)


Allah`ın Quranda verdiyi bütün bu bilgilər dünya həyatında oda çağıran rəhbərlərin necə məsuliyyət daşıdığını və axirətdə hansı əzabla qarşılıq görəcəklərini açıq şəkildə ortaya qoyur. Bu həqiqətlərin şüurunda olan bir insan dünyada sahib olduğu bütün imkanlardan Allah`ın rizasını, rəhmətini və cənnətini qazana bilmək üçün istifadə etməlidir. Allah möminlərin bu mövzudakı dualarını belə xəbər vermişdir:

Onlar deyərlər: “Ey Rəbbimiz! Bizə gözümüzün aydınlığı olan zövcələr və övladlar bəxş et və bizi müttəqilərə imam et!” (Furqan surəsi, 74)


Allah insanlara örnək olub xeyir işlərdə yarışanların önə keçəcəyini, Rəbbimizə yaxınlaşdırılıb cənnətlə mükafatlandırılacaqlarını bildirmiş və bu əxlaqı göstərənləri müjdələmişdir:

(Xeyirxah işlərdə) öndə gedənlər, (Cənnətdə də) öndədirlər! Onlar (Allah`a) yaxın olanlar, Nəim bağlarında (qalacaq kimsələrdir). (Vaqiə surəsi, 10-12)