Qurana görə müsəlman yaxşı danışmalı, gözəl sözlü olmalıdır
Bəzi insanların vicdanı onlara qarşı xəta edən birisinə münasibətdə bağışlayan olmağı, pis söz söyləyənə qarşı gözəl bir söz söyləməyi bildirsə də, onlar nəfslərinə uyub bağışlamamağı və ya pis sözə lap pis sözlə cavab verməyi üstün tuturlar. Bu yanlış təsəvvürə sahib olan insanlar tərs davranmağı, təkəbbür və həqarət dolu sözlər söyləməyi, hörmətsiz və kobud cavab verməyi adətən bir üstünlük kimi qəbul edirlər.
Əlbəttə, bunlar Quran əxlaqına tamamilə ziddir. Allah Quranda gözəl sözün nə qədər bərəkətli olduğunu və insanlara həmişə xeyir gətirəcəyini bu nümunə ilə bildirir:
"Məgər Allahın necə bir məsəl çəkdiyini görmürsənmi? Xoş bir söz kökü yerdə möhkəm olub budaqları göyə ucalan gözəl bir ağac kimidir. O, Rəbbinin izni ilə bəhrəsini hər vaxt verər. Allah insanlar üçün belə misallar çəkir ki, bəlkə, düşünüb ibrət alsınlar! Pis söz isə yerdən qopardılmış, kökü olmayan pis bir ağaca bənzəyir. Allah iman gətirənləri dünyada da, axirətdə də möhkəm bir sözlə sabitqədəm edər. Allah zalimləri sapdırar. Allah istədiyini edər!" (“İbrahim" surəsi, 24-27).
Bu ayələrdən də gördüyümüz kimi, gözəl söz söyləyən və ona uyan adam həm dünya, həm də axirət həyatında çox böyük gözəlliklərlə, bənzərsiz nemətlərlə mükafatlandırılacaq. Ancaq pis söz söyləyən də, ona uyan da sonu cəhənnəm olan qaranlıq bir yola girmiş olacaq.
Mömin adam gün ərzində qarşılaşdığı insanlara gözəl tərzdə xitab edir. Olduğu hər yerdə Allahın dinini izah edir, Quranla öyüd verir, Allahın ayələrini xatırladan sözlər söyləyir və insanları gözəl sözlərlə qürurlandırır. Dostlarını təşviq edib həvəsləndirmək üçün Quran əxlaqına uyğun cəhətlərini dilə gətirir. Ətrafındakı insanların günlərinə daha həvəsli və nəşəli bir şəkildə davam etməsini təmin edəcək şəkildə danışır. Möminin bu davranışını yaxarıdakı ayədə xatırladılan barlı-bəhərli gözəl ağaca bənzədə bilərik.
Halbuki bəzi insanlar başqalarının gözəl xüsusiyyətlərini deyil, onları alçaltmaq məqsədilə çatışmazlıq və qüsurlarını dilə gətirməyi üstün tuturlar. Rəbbimiz yuxarıda bildirdiyimiz “İbrahim" surəsindəki ayələrdə buna da diqqət çəkərək bu cür sözləri fayda verməyən pis bir ağaca bənzədib. Çünki pis söz mövcud olan gözəl münasibətləri pozduğu kimi qarşı tərəfin şövq və həvəsini öldürəcək, onun sıxılmasına, üzülməsinə səbəb olacaq.
Digər tərəfdən, mömin insan bir adamla danışarkən, ona öz çatışmazlıq və qüsurlarını düzəltməsi yönündə öyüd verərkən və ya səhvlərini xatırladarkən sözün ən gözəl olanını seçməyə cəhd göstərir, beləliklə də Allahın aşağıdakı hökmünü yerinə yetirmiş olur:
"Bəndələrimə de: "Gözəl sözlər söyləsinlər". Şeytan onların arasına fitnə-fəsad sala bilər. Həqiqətən, şeytan insanın açıq-aşkar düşmənidir!" (“İsra" surəsi, 53).
Allahın bu ayədə də bildirdiyi kimi, şeytan insanları gözəl söz söyləməkdən uzaqlaşdırmağa və bu yolla insanların arasına düşmənçilik salmağa çalışır. Pis bir söz söylənən zaman şeytan o an iki tərəfin arasını vurmaq üçün müxtəlif vasitələrə əl atmağa başlayır. Pis sözə məruz qaldığına görə sıxıntı hiss edən insan şeytanın verdiyi vəsvəsələrin təsiri ilə qarşı tərəfə eyni şəkildə cavab verir. Bu da insanların dostluğunun pozulmasına, hətta sona çatmasına səbəb olur. Ancaq gözəl bir söz şeytanın insanları yanıltma ehtimalını aradan qaldırır. Bu səbəblə möminlər şeytana imkan verməmək və ona əlverişli şərait yaratmamaq üçün bir-birinə ən gözəl şəkildə xitab etməyə çalışırlar. Belə bir davranış isə onların bir-birinə olan bağlılıqlarının və yaxınlıqlarının artmasına səbəb olur. Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) də möminlərə həmişə gözəl əxlaqı və gözəl sözü əmr etmişdir:
"Sənə zülm edəni əfv et. Səndən küsənlə barış, sənə pislik edənə yaxşılıq et. Əleyhinə də olsa haqqı söylə".
“İnsanlarla gözəl əxlaqla rəftar et".