İnandırmanın Allaha aid olduğunu bilmək

 Təbliğatı aparan mömin qarşısındakının hidayətə gəlməsinin, iman gətirməsinin və ya gətirməməsinin ona bağlı olmadığını və bunun yalnız Allaha aid bir iş olduğunu heç vaxt unutmamalıdır. Allah Peyğəmbərə (s.ə.v.) də "Şübhəsiz ki, sən istədiyini doğru yola yönəldə bilməzsən, amma Allah dilədiyini doğru yola salar. Doğru olacaq kəsləri daha yaxşı O bilir!" ("Qəsəs" surəsi, 56) ayəsi ilə bunu xatırlatmışdır. Mömin təbliğ üçün özünü yetişdirir, bir çox mövzuda ustalaşır və Allahın dinini təbliğ edir, bu, onun ibadətidir. Amma insanların iman gətirməsi, doğru yola düşməsi ürəkləri əlində saxlayan Allahın diləyi ilə olur. Möminin təbliğ zamanı bunu düşünməsi onun səmimiyyətinin daha yaxşı hiss edilməsinə səbəb ola bilər. Üstəlik bu, onun daha rahat və səmimi bir üslub yaratmasına, daha təsirli olmasına kömək edəcək.

2. Səmimi olmaq

Allah möminləri səmimiyyətinə görə qiymətləndirir. Bu səbəbdən də Quranda üzərində çox dayanılan mövzulardan biri də budur. Allaha qarşı tam ixlaslı olmaq mömini Allaha yaxınlaşdıran, onu püxtələşdirən və uğur əldə etməsinə səbəb olan önəmli bir xüsusiyyətdir. Hidayəti Allahın verəcəyini bilərək dinin mənfəətini güdən bir hərəkət və səmimi bir görünüşlə təbliğat aparmaq lazımdır. Danışarkən də eyni şəkildə səmimi bir metoddan istifadə etmək mühüm şərtlərdəndir.

3. Səbirli olmaq

İnsanın imanının sağlamlığını göstərən ən mühüm xüsusiyyətlərdən biri səbirdir. Mömin hər növ çətinliyə, ağır şərtlərə baxmayaraq ölənə qədər Allah rizası üçün çalışır. Səbir budur və ölümə qədər davam edir. Qurandakı ayələrdə səbirdən bəzi nümunələr var. Bir ayədə belə deyilir:

"Sən səbir et, şübhəsiz ki, Allahın vədi haqqdır. Qoy qəti inanmayanlar səni yüngül hesab edib yerindən oynatmasınlar" ("Rum" surəsi, 60).

Səbrin ən çox göstəriləcəyi sahələrdən biri də təbliğatdır. Mömin qarşısındakı insanda iman işığını gördüyü müddətdə ona qarşı anlayışlı olmalı, ona bu hərəkətlərini düzəltməsi üçün vaxt verməlidir. Dini tanımayan insanların səhv hərəkət və düşüncələrini, boş danışıqlarını və möminin ona söylədiyi gözəlliklər qarşısındakı anlayışsızlığını səbirlə qarşılamalıdır. Üstəlik mömin bunu böyük bir zövqlə edər. Çünki hətta bir insanın belə ürəyinin İslama qarşı yumşalmasına səbəb olmaq böyük bir işdir.
Mömin insan apardığı təbliğat üzündən başqa insanlardan və ya bütün bir qövmdən əks münasibət görə bilər. Amma o, dayanıb durmamalı, hər növ çətinliyə və nəticəsizliyə baxmayaraq təbliğatı davam etdirməlidir.
Yer üzündə 950 il yaşayan ("Ənkəbut" surəsi, 14) və bu zamanın mühüm bir hissəsinin qövmünə təbliğat aparmaqla keçirən Hz.Nuh təbliğdə səbrin açıq nümunəsidir. Hz.Nuhun qövmünə etdiyi təbliği anladan sözləri Quranda belə keçir:

"O dedi: "Ey Rəbbim! Mən qövmümü gecə-gündüz dəvət etdim! Lakin dəvətim onların qaçmalarını daha da artırmaqdan başqa bir şeyə yaramadı. Sənin onları bağışlamağın üçün mən nə zaman onları dəvət etdimsə, onlar barmaqlarını qulaqlarına tıxadılar, libaslarına büründülər, israr edib durdular və təkəbbür göstərdilər. Sonra mən onları uca səslə dəvət etdim. Daha sonra onlara aşkar söylə-dim və gizli bildirdim", Və dedim: "Tövbə edib Rəbbinizdən bağışlanmağınızı diləyin. Çünki O, çox bağışlayandır!" ("Nuh" surəsi, 5-10).

4. Hikmətli danışmaq

Danışıqda hikmət, yəni əsaslı, düzgün, lazım olan, əminliklə və qanedici, təsirləndirici bir şəkildə danışmaq böyük sənətdir. Allah Quranda sevdiyi bəndələrinə xüsusi bir hikmət verdiyini bildirir. Məsələn, Hz.Davud üçün "Biz onun mülkünü möhkəmləndirmiş, ona hikmət və düzgün hökm vermək qabiliyyəti bəxş etmişdik" ("Sad" surəsi, 20) deyilir. Başqa bir ayədə isə hikməti belə açıqlayır:

"Allah istədiyi şəxsə hikmət bəxş edər. Kimə hikmət bəxş edilmişsə, ona çoxlu xeyir verilmişdir. Bunu ancaq ağıllı adamlar dərk edərlər!" ("Bəqərə" surəsi, 269).

Təbliğat aparan möminin hikmətli danışması çox vacibdir. Həmçinin ayədə "Rəbbinin yoluna hikmətlə və gözəl öyüdlə ça-ğır..." ("Nəhl" surəsi, 125) əmri verilir. Ümumiyyətlə, mömin hikmətli danışa bilmək üçün Allaha dua etməli, hərəkətlərinə də diqqət edib bir mövzu ətrafında düşünməlidir. Hikmətli bir təbliğin necə olduğu isə əsasları ilə bəllidir: qarşısındakının ehtiyaclarını müəyyən etdikdən sonra bunlara çox gözəl və təsirləndirici şəkildə cavab verməlidir. Allahın dinini anladan zaman təntənəli və qəliz üslubdan uzaq durmaq lazımdır. Özünü elmli göstərməyə çalışmadan, insanın ehtiyaclarına uyğun və onun ürəyini rahatlayacaq, qaneedici və səmərəli, açıq və konkret bir şəkildə danışmaq təbliğat aparan möminin xüsusiyyətlərindən biri olmalıdır.
Hikmət möminin Quran ayələrinə olan hakimiyyəti ilə düzgün nisbətdədir. Allahın ayədə bildirdiyi "Müşriklər sənin yanına gəlib elə misal çəkməzlər ki, Biz sənə onun doğru cavabını və izahatca daha yaxşısını gətirməyək" ("Furqan" surəsi, 33) hökmünə görə, inkarçıların irəli sürdüyü hər növ azğın məntiqin cavabı Quranda vardır. Mömin Quranı çox yaxşı bilirsə, onu özünə aid edirsə və qarşılaşdığı hər hadisəni Quran süzgəcindən keçirərək dəyərləndirirsə, qarşı tərəfin suallarına və azğın məntiqinə qarşı ən uyğun və hikmətli cavabı verə bilər.

5. Qüvvətli, xalis və təvazökar bir xarakter

Mömin Allahın Öz ruhundan göndərdiyi, ondan razı qalan və yaradılmış bütün canlılardan üstün tutduğu bir varlıqdır. İnkarçılara qarşı isə onların fiziki və maddi gücləri nə qədər çox görsənsə də "Ruhdan düşməyin və qəmgin olmayın. Halbuki əgər möminsinizsə, siz çox yüksəkdə durursunuz!" ("Ali-İmran" surəsi, 139) hökmünün sirri ilə yüksək bir üstünlüyə sahibdir. Bu üstünlük davamlı hiss edilərsə, hərəkətlərdə də özünü göstərər və təbliğ edilən insan da təbii olaraq bu gücdən təsirlənər.
Sadəcə Allaha qulluq edən mömin eyni zamanda Qurandan öyrəndiyi yüksək bir xarakterə və peyğəmbər əxlaqına bənzər bir əxlaqa sahibdir. Onun heç bir zəifliyi yoxdur və hədəfi sadəcə olaraq Allahın rizasını qazanmaqdır. İmanın ona verdiyi kamillik və sahib olduğu yüksək nailiyyətlər sayəsində həmişə gözəl düşünür, xırda və bəsit hərəkətlərə fikir vermir, bu səbəbdən də nümunə olur. Təbliğat aparan möminin bu xalis xarakteri nümayiş etdirməsi, bununla yanaşı təvazökar, səmimi hərəkətləri qarşı tərəfə müsbət təsir bağışlayacaq.