Allah Quranda möminlərə: "Ey iman gətirənlər! (Şahidliyiniz) özünüzün və ya valideynlərin, ya da yaxın qohumların əleyhinə olsa belə, Allah şahidləri kimi ədaləti qoruyun. (Əleyhinə şahidlik edəcəyiniz şəxslərin) varlı və ya kasıb olmasından asılı olmayaraq Allah onların hər ikisinə daha yaxındır. Hissiyyata qapılıb haqdan uzaqlaşmayın! Əgər siz (cəfəngiyat) danışsanız və ya (həqiqəti deməkdən) boyun qaçırsanız, bilin ki, Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır." (Nisa surəsi, 135) – deyə buyurur. Peyğəmbərimiz hz. Muhəmməd (səv) həm müsəlmanlar arasında verdiyi ədalətli hökmlər, həm digər din, dil, irq və müxtəlif qövmlərdən olan insanlara qarşı ədalətli və şəfqətli mövqeyi, həm də Allahın ayəsində bildirdiyi kimi, zəngin-kasıb ayırd etmədən hər kəsə bərabər davranması ilə bütün insanlar üçün ən gözəl nümunədir.

Allah bir ayədə Rəsuluna belə buyurur:

“Onlar yalana həvəslə qulaq asanlar və daima haram yeyənlərdir. Əgər onlar sənin yanına gəlsələr, aralarında hökm ver və ya onlardan üz çevir. Əgər onlardan üz çevirsən, sənə heç bir şeylə zərər verə bilməzlər. Əgər onların arasında hökm verməli olsan, ədalətlə hökm ver. Şübhəsiz ki, Allah ədalətli olanları sevir”(Maidə surəsi, 42)
Peyğəmbərimiz (səv) belə çətin bir qövmün içində Allahın əmrinə tabe olmuş, heç vaxt ədalətsizlik etməmişdir. "Rəbbim ədalətli olmağı əmr etdi". (Əraf surəsi, 29) - deyərək bütün insanlara nümunə olmuşdur.

Hz. Muhəmmədin (səv) peyğəmbərlik etdiyi dövrdə onun nümunəvi ədalətini göstərən bir çox hadisə baş vermişdir. Peyğəmbərimizin (səv) yaşadığı torpaqlarda müxtəlif din, dil, irq və qəbilədən olan insanlar birgə yaşayırdılar. Bu insanların dinc və təhlükəsiz şəraitdə yaşamaları, aralarına nifaq salmağa çalışanların zərərsizləşdirilməsi, əlbəttə,çox çətin idi. Kiçik bir sözdən və ya hərəkətdən dərhal bir qrup digərinin üzərinə hücuma keçirdi. Ancaq Peyğəmbərimizin (səv) ədaləti müsəlmanlar qədər bu icmalar üçün də dinclik və zəmanət mənbəyi olmuşdur. Əsri-səadət dövründə Ərəbistan yarımadasında yaşayan xristianlara, yəhudilərə, bütpərəstlərə heç bir fərq qoymadan hər kəsə ədalətli davranmışdır. Peyğəmbərimiz (səv) Allahın "Dində məcburiyyət yoxdur." (Bəqərə surəsi, 256) ayəsinə uyğun olaraq hər kəsə haqq dinitəbliğ etmiş, ancaq heç kimi heç nəyə məcbur etməmişdir.

Allah bir başqa ayədə Peyğəmbərimizə (səv) fərqli dinlərin mənsublarına qarşı ədalətliolmağı belə əmr etmişdir:

“Buna görə də sən (tövhidə) dəvət et və sənə əmr olunduğu kimi düz yolla get. Onların nəfslərinin istəyinə uyma və de: “Mən Allahın nazil etdiyi Kitaba iman gətirdim. Mənə sizin aranızda ədalətli olmaq əmr edilmişdir. Allah bizim də Rəbbimiz, sizin də Rəbbinizdir. Bizim əməllərimiz bizə, sizin də əməlləriniz sizə aiddir. Bizimlə sizin aranızda mübahisə ediləcək bir şey yoxdur. Allah hamımızı bir yerə toplayacaqdır. Dönüş də yalnız Onadır”(Şura surəsi, 15)

Peyğəmbərimizin (səv) Qurana uyğun nümayiş etdirdiyi bu gözəl əxlaqı bu gün müxtəlif dinlərin mənsublarına nümunə olmalıdır.

“Səndən öncəki elçilərimiz də, yemək yeyər, bazarları gəzib dolanardılar. Sizin bəzilərinizi digərlərinizlə sınaqdan keçirtdik ki, (görək) səbr edə biləcəksinizmi? Sənin Rəbbin Görəndir”
(Furqan surəsi, 20)

Peyğəmbərimizin (səv) ədaləti müxtəlif irqlərdən olan insanlar arasında da bərabərlik yaratmışdır. Peyğəmbərimiz (səv) bir çox xütbəsində, hətta vida xütbəsində də üstünlüyün irqlərə görə olmadığını, Allahın Quranda xəbər verdiyi kimi, yalnız "təqvaya görə olduğunu" bildirmişdir. Ayədə belə buyurulur:
“Ey insanlar! Biz sizi kişi və qadından yaratdıq. Sonra bir-birinizi tanıyasınız deyə, sizi xalqlara və qəbilələrə ayırdıq. Şübhəsiz ki, Allah yanında ən hörmətli olanınız Ondan ən çox qorxanınızdır. Həqiqətən, Allah Biləndir, Xəbərdardır”(Hücurat surəsi, 13)

Peyğəmbərimiz (səv) də Quranın bu hökmünə əsasən belə buyurmuşdur:

"Ey insanlar! Hamınız Adəmin övladlarısınız. Adəm isə torpaqdan yaradılmışdır. İnsanlar şübhəsiz irqləri ilə öyünməməlidirlər."

  "Sizin soy-kökünüz üstünlük və qürur göstərməyə səbəb deyil. (Ey insanlar)! Hamınız Adəmin övladlarısınız. Hamınız bir ölçü içindəki bir-birinə bərabər buğda dənələri kimisiniz. Halbuki, heç kimin heç kimə din və təqva müstəsna üstünlüyü yoxdur. İnsana pis olması üçün: başqalarını tənqid etməsi, kiçik görməsi, xəsis, pis xasiyyətli, hədd və hüdudu aşmasi yetər ".
Peyğəmbərimiz (səv) vida xütbəsində də müsəlmanlara belə müraciət edir:

Ərəb yarımadasının cənubunda yaşayan xristian nəcran xalqı ilə bağlanmış müqavilə Peyğəmbərimizin (səv) ədalətinə çox gözəl bir nümunədir. Bu müqavilənin bir maddəsinə nəzər yetirək:

  "Nəcranlıların və onlarla birlikdə yaşayanların canları, malları, dinləri, ailələri, kilsələri və sahib olduqları hər şey Allahın və Allahın Peyğəmbərinin zəmanəti himayəsi altına alınacaq".

"Bən-i Əvf yəhudiləri möminlərlə eyni ümmətdirlər. Yəhudilərin dinləri özlərinə, müsəlmanların dinləri də özlərinədir"

  Mədinə müqaviləsinin bir maddəsində "Bizə tabe olan yəhudilər heç bir haqsızlığa məruz qalmayacaq və düşmənlərimizə kömək etmədikcə kömək və dəstəyimizi qazanacaqlar"

- deyə bildirilmişdir. Peyğəmbərimizdən (səv) sonra səhabələri onun müqavilədə yazdırdığı bu hökmə sadiq qalmış və eyni hökmü bərbəri, buddist, brahman və bənzər inanclara sahib insanlar üçün tətbiq etmişlər.

Əsri-səadət dövründə sülhün və əmin-amanlığın hakim olmasının əsas səbəblərindən biri Peyğəmbərimizin (səv) Quran əxlaqına uyğun ədalətli qərarları olmuşdur.

Peyğəmbərimizin (səv) ədaləti qeyri-müsəlmanlarda da güvən hissi yaratmış, hətta bəzi müşriklər Peyğəmbərimizin (səv) himayəsində yaşamaq istəmişlər. Allah Quranda müşriklərin bu istəklərindən və Peyğəmbərimizin (səv) də bu kəslərə necə davranmalı olduğunu ona vəhy etmişdir:

“Əgər müşriklərdən biri səndən aman diləsə, ona aman ver ki, Allahın sözünü eşitsin. Sonra onu özünün xatircəm olduğu yerə çatdır. Çünki onlar (haqqı) bilməyən bir camaatdır. Məscidulharamın yanında saziş bağladığınız kəslər istisna olmaqla müşriklərin Allah və Onun Elçisi yanında nə əhdi ola bilər? Nə qədər ki, onlar sizinlə düzgün davranır, siz də onlarla düzgün davranın. Həqiqətən, Allah müttəqiləri sevir”(Tövbə surəsi, 6-7)

Nə qədər ki, onlar sizinlə düzgün davranır, siz də onlarla düzgün davranın. Həqiqətən, Allah müttəqiləri sevir”(Tövbə surəsi, 7)

Hazırda dünyanın hər yerində tüğyan edən qarşıdurmaların, müharibələrin, münaqişələrin tək həlli Quran əxlaqına tabe olmaq və Peyğəmbərimiz (səv) kimi din, dil və irqi ayrı-seçkilik qoymadan ədaləti qoruyub saxlamaqdir.

“Mən, Rəbbim və Rəbbiniz olan Allaha təvəkkül etdim. Elə bir canlı yoxdur ki, (Allah) onun kəkilindən tutmuş olmasın. Həqiqətən, Rəbbim ədalətlidir”
(Hud surəsi, 56)
“Rəbbin Bağışlayandır, mərhəmət sahibidir. Əgər (Allah) onları qazandıqları (günahlara) görə cəzalandırsaydı, onların əzabını tezləşdirərdi. Lakin onların öz vaxtı vardır. (Əzab gələcəyi vaxt) onlar heç bir sığınacaq tapa bilməyəcəklər”
(Kəhf surəsi, 58)