Adamlıq DİNİ

Lağ etməmək, alçaldıcı ləqəblər qoymamaq


Lağ etməmək, alçaldıcı ləqəblər qoymamaq

 

Di­ni in­kar edən in­san­lar öz­lə­ri­ni yük­səlt­mək və baş­qa adam­lar­dan üs­tün möv­qe tut­maq ar­zu­su ilə hər də­fə ki­mə­sə lağ et­mək, ki­mi­sə al­çalt­maq, ki­mə­sə lə­qəb qoy­maq ki­mi çir­kin əməl­lə­rə əl atır­lar.

Ca­hi­liy­yə əx­la­qı­na aid olan be­lə dav­ra­nış­la­rı ­Al­lah möminlərin bir-birinə qarşı istifadə etməsini qa­da­ğan et­miş­dir. Al­la­h´ın bu hök­mü Quran­da be­lə bil­di­ri­lir:

«Ey iman gə­ti­rən­lər! Bir qövm di­gə­ri­ni la­ğa qoy­ma­sın. Ola bil­sin ki, on­lar (la­ğa qo­yu­lan­lar) o bi­ri­lə­rin­dən (la­ğa qo­yan­lar­dan Al­lah ya­nın­da) da­ha yax­şı ol­sun­lar. Qa­dın­lar da bir-bi­ri­nə riş­xənd elə­mə­sin­lər. Bəl­kə, on­lar o bi­ri­lə­rin­dən da­ha yax­şı­dır­lar. Bir-bi­ri­ni­zə tə­nə et­mə­yin və bir-bi­ri­ni­zi pis lə­qəb­lər­lə ça­ğır­ma­yın. İman gə­tir­dik­dən son­ra fa­siq adı­nı qa­zan­maq ne­cə də pis­dir. Məhz töv­bə et­mə­yən­lər zalımlardır!» (Hu­cu­rat su­rə­si, 11)


Mö­min­lər Quranın bu hök­mü­nə əsa­sən bir-bi­ri­nə çox hör­mət­lə ya­na­şır­lar. Çün­ki mö­min Al­la­h´ın ru­hu­nu da­şı­yan, Al­la­h´ın bir çox xüsusiyyətləriniözün­də əks et­di­rən, Quranın bir çox yer­lə­rin­də mədh edil­miş, son­suz mü­ka­fat­la müj­də­lən­miş bir var­lıq­dır. Mö­min­lər bir-bi­ri­nə Quran­da gös­tə­ri­lən şə­kil­də bax­ma­lı və bir-bi­ri­nə yük­sək əx­laq­la ya­naş­ma­lı­dır­lar. Çün­ki əks təq­dir­də, Al­la­h´ın bu hök­mü­nə etinasız yanaşan in­san hə­min ayə­nin so­nun­da gös­tə­ri­lən «iman gə­tir­dik­dən son­ra fa­siq adı­nı qa­zan­maq» təh­lü­kə­si ilə qar­şı­la­şa bi­lər. Əgər in­san töv­bə edib bu dav­ra­nı­şı­nı dü­zəlt­mə­sə, o, hə­min ayə­də bil­di­ril­di­yi ki­mi, za­lım­lar­dan olar. Za­lım­lıq isə Quran­da iman gə­tir­mə­yən­lər üçün is­ti­fa­də edi­lən ter­min­lər­dən bi­ri­dir. Söz­lə, lə­qəb qoy­maq­la yanaşı, müx­tə­lif mi­mi­ka və hə­rə­kət­lər­lə də lağ et­mək olar. Al­la­h´ın «Hu­mə­zə» su­rə­sin­də­ki qaş və göz ifa­də­lə­ri ilə lağ edən­lər­lə bağ­lı xə­bər­dar­lı­ğı düşünüldüyü zaman, lağ et­mə­yin Al­lah dər­ga­hın­da nə qə­dər bö­yük bir gü­nah ol­du­ğu da­ha ay­dın olur:

«Qey­bət edib göz-qaş hərəkətləri ilə tə­nə vu­ran hər kə­sin vay ha­lı­na!» (Hu­mə­zə su­rə­si, 1)


Be­lə davranan in­sa­nın ayə­nin davamında gös­tə­ri­lən aqi­bə­ti lağ et­mə­yin mö­min­lər üçün son də­rə­cə ar­zue­dil­məz və çə­ki­nil­mə­si la­zım gə­lən bir hə­rə­kət ol­du­ğu­nu da­ha ay­dın şə­kil­də or­ta­ya qo­yur:

«Xeyr! O müt­ləq Hü­tə­mə­yə atı­la­caq­dır! Sən nə bi­lir­sən ki, Hü­tə­mə nə­dir?! O, Al­la­hın ya­nar odu­dur. Elə bir od ki, ürək­lə­ri yan­dı­rıb-ya­xar. O, be­lə­lə­ri­nin üzü­nə qa­pa­nıb ki­lid­lə­nə­cək­dir. On­lar hün­dür sü­tun­la­ra bağ­lan­mış ola­caq­lar!» (Hu­mə­zə su­rə­si, 4-9)


Mö­min baş­qa bir mö­mi­nin səh­vi­ni üzə çı­xa­rar­kən də ona lağ edir­miş, onu ələ sa­lır­mış ki­mi dav­ran­ma­ma­ğa və bu dav­ra­nış­la onun qəl­bi­nə dəy­mə­mə­yə diq­qət et­mə­li­dir. Bu hal­da qar­şı tə­rə­fin səh­vi­ni üzə çı­xar­ıb ona bil­dirən insanın özünü qar­şı­sın­da­kın­dan daha ağıllı he­sab et­mə­si və özü­nü səhv­siz gör­mə­si yan­lış hə­rə­kət olar. Hal­bu­ki bir in­sa­nın başqasının xə­ta, nöqsan və ya mən­fi cə­hət­lə­ri­ni üzə çı­xa­rıb ona lağ et­mə­si, həmin in­sa­nın da­ha ağıl­lı, da­ha üs­tün ol­du­ğu­nu gös­tər­məz. Hət­ta, ayə­də gös­tə­ril­di­yi ki­mi, bəl­kə də, lağ edi­lən in­san Al­lahın dər­ga­hın­da lağ edən in­san­dan da­ha xe­yir­li və da­ha üs­tün­dür. Ayə­nin hök­mü­nə hör­mət et­mə­yə­rək lağ edən in­sa­nın isə şü­ur­lu ol­ma­dı­ğı, ək­si­nə, ağ­lı­nın qa­pa­lı olduğu aydındır. Hə­min in­san bu hə­rə­kə­tin­dən əl çək­mə­yib xud­bin dav­ra­nış­la­rı­nı da­vam et­dir­sə, o, baş­qa ayə­də də bil­di­ril­di­yi ki­mi, «az­ğın» bir in­sa­na çev­ri­lə bi­lər.