Qədər

Qədərə təslim olmaq və təvəkküldəki sirlər


Qədərə təslim olmaq və təvəkküldəki sirlər

Təvəkkül sadəcə güclü imanı olan və Allah’ın gücünü təqdir edən möminlərə xas olan xüsusiyyətdir. Dərk edənlər üçün təvəkküldə vacib sirlər var. Təvəkkül Allah’a və yaratdığı qədərə təslimiyyət və güvən deməkdir. Allah insanlar da daxil olmaqla, canlı–cansız bütün varlıqları qədər (tale) ilə yaratmışdır. Məsələn, günəşin, ayın, dənizlərin, göllərin, ağacların, çiçəklərin, kiçik bir qarışqanın, budaqdan düşən bir yarpağın, stolunuzun üstündəki toz zərrəciyinin, yolda yeriyərkən ayağınıza dəyən daşın, aldığınız paltarın, soyuducunuzdakı şaftalının, ananızın, atanızın, qohum-əqrəbalarınızın, sinif yoldaşlarınızın, sizin, qısaca desək, hər kəsin və hər şeyin Allah Qatında milyonlarla il öncə müəyyən edilmiş qədəri vardır. Hər varlığın qədəri Allah Qatında “Lövhi–Məhfuz” adlı bir kitabda yazılmışdır. Kimin nə zaman öləcəyi, hansı yarpağın nə vaxt hansı sürətlə yerə düşəcəyi, soyuducunuzdakı şaftalının nə vaxt, haradan çürüməyə başlayacağı, daşın ayağınıza dəyənə qədər keçəcəyi mərhələlər, qısaca desək, böyük-kiçik hər hadisə bu kitabda qeyd olunmuşdur.

Möminlər qədərə iman gətirərlər və Allah’ın yaratdığı qədərin ən xeyirlisi və ən gözəli olduğunu bilərlər. Buna görə də həyatlarının hər anında təvəkküllüdürlər. Yəni hadisələri Allah’ın müəyyən hikmətlə yaratdığını və şahid olduqları hadisə nə olursa olsun, Allah’ın bunda bir xeyir gördüyünü bilirlər. Məsələn, ölümcül xəstəliyə tutulmaq, çox güclü və amansız bir düşmən ordusu ilə qarşılaşmaq, günahsız olmasına baxmayaraq, iftiralara məruz qalmaq və ya insanın ağlına gələn ən ürküdücü hadisələr belə möminləri həyəcana və ya qorxuya salmaz. Onlar Allah’ın yaratdığı hər hadisəyə səbir edər və əzmlə gözləyərlər. İman gətirməyən bir insanın dəhşətə və ümidsizliyə qapılacağı hadisələr qarşısında onlar böyük zövq alarlar. Çünki ən ürküdücü görüntülər və danışıqlar belə Allah Qatında əvvəlcədən planlaşdırılmış və insanın imtahanı üçün yaradılmışdır. Bunları səbir və təvəkküllə qarşılayanlar Allah’a və Onun yaratdığı qədərə təslim olub güvənənlər Allah’ın razılığını və sevgisini qazanacaqlar, əvəzində isə sonsuza qədər Cənnətdə yaşayacaqlar. Beləliklə, möminlər həyatları boyu təvəkkülün rahatlığını və imanın sevincini yaşayarlar. Bu, Allah’ın möminlərə bildirdiyi sirdir. Allah Quranda təvəkkül edənləri sevdiyini bildirir. (Ali-İmran surəsi, 159)
 
Təvəkkül haqqında Quranda bildirilən  başqa bir mövzu isə tədbir ilə əlaqədardır. Quranın bir çox ayəsində möminlərin müxtəlif vəziyyətlərdə tədbirləri bildirilir. Bununla belə, Allah tədbirlərin Onun yazdığını dəyişdirməyəcəyini, amma bunların ibadət olaraq qəbul ediləcəyini də başqa ayələrində insanlara sirr olaraq verir. Hz. Yaqubun oğullarına şəhərə girərkən tövsiyə etdiyi tədbirlər və bunun ardınca təvəkkülü xatırlatması buna nümunədir. Mövzu ilə bağlı ayə belədir:
 
“O dedi: “Ey oğullarım! (Şəhərə) bir qapıdan girməyin, ayrı-ayrı qapılardan girin. Allah’ın iradəsinə qarşı isə heç bir şeylə sizə fayda verə bilmərəm. Hökm yalnız Allah’ındır. Mən ancaq Ona təvəkkül edirəm. Qoy təvəkkül edənlər də ancaq Ona təvəkkül etsinlər”. (Yusuf surəsi, 67)

 
Hz. Yaqubun sözlərindən də göründüyü kimi möminlər hər məsələdə mütləq tədbir tökürlər. Ancaq Allah’ın qədərlərində onlar üçün dilədiyini dəyişdirə bilməyəcəklərini bilirlər. Məsələn, bir insan yol-hərəkət qaydalarına diqqət yetirməli, avtomobilini təhlükəli şəkildə sürməməlidir. Bu, özünün və digər insanların həyatı üçün vacib tədbir və ibadətdir. Ancaq Allah əgər bir insan üçün yol qəzasında ölməyi yazmışsa, heç bir tədbir onun ölümünə mane ola bilməz. Bəzən bir insanın aldığı xəbərdarlıq və ya etdiyi bir hərəkət onu ölümdən qurtarmış kimi görünə bilər və ya bir insan həyatında ani bir qərara gələrək həyatının gedişatını tamamilə dəyişə bilər, başqa birisi ölümcül bir xəstəliyə tutulduqda güc və iradə göstərərək xəstəliyə qalib gələ bilər. Ancaq bütün bunlar həmininsanların qədərlərində olduğu üçün belədir.
 
Bəzi insanlar bu cür hadisələri “Qədərini məğlub etdi”, “Qədərini dəyişdirdi” kimi məntiqsiz və yanlış yozurlar. Halbuki heç bir insan, ən güclü və əzmli görünsə belə, Allah’ın onun və ya başqaları üçün yazdığı qədəri dəyişdirə bilməz. Heç bir insan bu gücə malik deyil. Əksinə, hər varlıq Allah’ın yaratdığı qədər qarşısında acizdi. Sadəcə bir çoxları bunu qəbul etmək istəmir. Qədərin varlığını inkar etmək də, əslində, onun qədərindədir. 
 
Nəticə etibarilə xəstəlikdən və ya ölümdən xilas olan və ya həyatını tamamilə dəyişən insanların hamısı qədərlərində olduğu üçün bunları yaşayarlar. Allah bunu ayələrində belə bildirir:
 
“Yer üzündə baş verən və sizin başınıza gələn elə bir müsibət yoxdur ki, Biz onu yaratmamışdan əvvəl o, Yazıda (müəyyənedilmiş)olmasın. Şübhəsiz ki, bu, Allah üçün çox asandır. (Allah bunu) əlinizdən çıxana kədərlənməyəsiniz və Onun sizə verdiyinə (həddindən artıq) sevinməyəsiniz deyə (belə izah edir). Allah heç bir özündən razını, özünü öyəni sevmir.” (Hədid surəsi, 22-23)

 
Allahın ayədə də bildirdiyi kimi insanın qarşılaşdığı hər hadisə Allah Qatındakı bir kitabda əvvəlcədən müəyyənləşdirilərək yazılmışdır. Allah bu səbəbdən insanın əlindən çıxana görə üzülməməsini söyləyir. Məsələn, böyük yanğında və ya ticarət həyatında bütün mal-mülkünü itirən bir insan bunu qədərində olduğu üçün yaşayır. Bunun qarşısını alması alına bilməz. Ona görə də onun kədərlənməsi də mənasızdır. Allah insanları qədərlərində yazdığı bir çox hadisə ilə qiymətləndirir. Bu hadisələrə təvəkkül edənlər Allah’ın razılığını və sevgisini qazanırlar. Təvəkkülsüz davrananlar isə həm dünyada sıxıntı, narahatlıq yaşayırlar, həm də axirətdə sonsuz əzabla qarşılaşırlar. Təvəkkülün insan üçün həm dünyada, həm də axirətdə böyük qazanc və rahatlıq olması aşkar həqiqətdir. Allah təvəkkül ilə bağlı sirləri möminlərə bildirərək onların üzərindən çətinlikləri götürmüş və onlar üçün dünya həyatındakı imtahanı asanlaşdırmışdır.